BỆNH VIÊM KÊT MẠC CẤP
TTND – BSCK2 Nguyễn Viết Giáp
GĐ Bệnh viện Mắt BR-VT
- 1. Nguyên nhân
Kết mạc là một màng mỏng trong suốt có chứa các mạch máu, bao phủ phía trước nhãn cầu và mặt trong của sụn mi, nơi gập góc của kết mạc tạo nên 2 túi cùng đồ trên và dưới. Khi viêm cấp tính, các mạch máu ở kết mạc xung huyết, làm cho kết mạc phù và đỏ, vì vậy người ta thường gọi viêm kết mạc cấp là đau mắt đỏ (VKMC).
VKMC là một bệnh lý nhãn khoa rất phổ biến, ở ViệtNamnó chiếm khoảng 8% các bệnh về mắt. Có hai nhóm nguyên nhân thường gặp nhất là do siêu vi trùng và vi trùng, tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp do cả 2 nhóm nguyên nhân phối hợp trên cùng một bệnh nhân nên khó xác định nguyên nhân chính xác. VKMC có thể xuất hiện vào tất cả các thời điểm trong năm, nhưng thường có những đợt bùng phát thành dịch, nhất là vào những thời điểm giao mùa.
- 2. Triệu chứng lâm sàng và tiến triển.
Bệnh VKMC thường khởi phát với các triệu chứng điển hình như: Cộm xốn, ngứa mắt, sưng đỏ mí và kết mạc, khiến trẻ rất khó chịu, phải thường xuyên dụi mắt.
Kèm theo là triệu chứng chảy nước mắt và ra rỉ ghèn, nhất là vào buổi sáng ghèn làm dính chặt lông mi rất khó mở mắt. Một số trường hợp VKMC bị nổi hạch trước tai sưng và đau. Nếu nguyên nhân là vi trùng thì ghèn thường có màu vàng đặc như mủ. Nếu do siêu vi trùng thì ghèn chỉ là các sợi dây trong và dai. Một số trẻ có thể kèm theo các triệu chứng viêm đường hô hấp như ho, sốt, sổ mũi, khò khè.
Bình thường bệnh sẽ giảm dần và hết sau 1-2 tuần. Nếu bị biến chứng viêm giác mạc (lòng đen) sẽ có biểu hiện chảy nước mắt, nhìn mờ, chói mắt khi nhìn ra ánh sáng. Trường hợp này nếu không được điều trị đúng và kịp thời có thể gây viêm loét giác mạc rất nguy hiểm và ảnh hưởng tới thị lực lâu dài.
Một số trường hợp tiến triển nặng, các sợi Fibrine sẽ kết hợp với tế bào viêm và vi khuẩn tạo thành một màng giả bám chặt ở mặt trong kết mạc cùng đồ, gây sưng húp mi mắt, loét trợt biểu mô giác mạc rất nguy hiểm. Có thể kèm theo xuất huyết kết mạc và chảy nước mắt lẫn máu hồng.
- 1. Cách lây lan.
Viêm kết mạc cấp chủ yếu lây lan bằng đường tiếp xúc trực tiếp với rỉ ghèn của bệnh nhân qua tay người bệnh nhân hoặc cha mẹ, ông bà, người chăm sóc không vệ sinh sạch sẽ. Đường lây thứ hai là qua hơi thở và nước bọt người bệnh có mang mầm bệnh như nói chuyện quá gần, ôm hôn, ho, hắt hơi khi không che miệng hoặc mang khẩu trang. Bệnh cũng có thể lây qua những vật dùng chung như ly cốc, khăn mặt, chậu rửa, chăn gối .... Vì vậy bệnh có thể phát triển rất nhanh thành dịch ở trong gia đình, các trường học, doanh trại, ký túc xá, nơi tập trung đông người. Đặc biệt có một hình thức lây lan rất mạnh đó là qua nước hồ bơi. Khi một đứa trẻ bị VKMC đi tắm hồ, vi trùng sẽ tồn lưu trong nước một thời gian và lây truyền cho những người khác
Bệnh không lây qua việc nhìn vào mắt bệnh nhân, vì vậy việc đeo kính chỉ giúp người bệnh bớt chói mắt và khó chịu do bụi bặm, ánh sáng ... chứ không ngăn chặn được sự lây lan của mầm bệnh như dân gian thường quan niệm trước đây..
- 2. Những lưu ý khi điều trị.
VKMC là một bệnh nhiễm trùng mắt được điều trị khá đơn giản bằng các thuốc giảm nhẹ triệu chứng, kháng viêm, kháng sinh nhỏ tại chỗ và đường toàn thân. Tuy nhiên nếu điều trị không đúng chỉ định và không kịp thời có thể có những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng tới thị lực lâu dài của bệnh nhân.
Vì vậy, khi có các dấu hiệu VKMC nên tới khám và điều trị tại các cơ sở y tế có bác sỹ chuyên khoa mắt để được hướng dẫn điều trị và tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sỹ. Không nên tự ý mua thuốc hoặc dùng thuốc của người người khác khi không có chỉ định của bác sỹ. Không nên xông hoặc đắp mắt bằng các loại lá trầu, thuốc dân gian hoặc thán mực tàu để tránh làm bệnh nặng thêm.
Có thể áp dụng một số biện pháp phụ trợ trong quá trình điều trị như sau: Đắp gạc hoặc khăn ấm lên mắt làm giảm đau và khó chịu, rửa mặt bằng xà phòng nhẹ hoặc dầu gội đầu trẻ em để loại bỏ bớt tác nhân gây bệnh, dùng nước muối sinh lý để rửa mắt và làm mềm lông mi nhất là vào buổi sáng. Bổ sung vitamine C để tăng cường sức đề kháng như nước cam, chanh hoặc uống Vitamine C 30mg/kg cân nặng/1 ngày
- 3. Cách phòng ngừa.
Vệ sinh là cách tốt nhất để ngăn ngừa lây lan VKMC. Một khi bị đau mắt cần thực hiện tốt những nội dung sau đây:
Đối với người bệnh: Rửa tay kỹ và thường xuyên bằng xà phòng, không dụi tay bẩn lên mắt. Cả người bệnh và người chăm sóc, tiếp xúc đề cần đeo khẩu trang khi phải tiếp xúc gần hoặc chăm sóc trẻ nhỏ. Hạn chế bắt tay, ôm ấp, ngủ chung với người bệnh, nhất là trong phòng máy lạnh. Nên lau ghèn và nước mắt bằng khăn giấy hoặc cotton ẩm, và chỉ dùng một lần. Dùng riêng đồ dùng cá nhân như khăn, chậu rửa mặt, ly chén. Giặt drap giường, vỏ gối, khăn mặt bằng nước tẩy, phơi khô và ủi nóng.
Đối với những người trong gia đình: Ngay sau khi chăm sóc và nhỏ thuốc cho người bệnh phải rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, lau khô rồi mới chăm sóc cho mình hoặc người khác. Tuyệt đối không được sử dụng thuốc của người bệnh để nhỏ phòng ngừa cho mình và người khác, điều này nguy hiểm vì sẽ làm lây nhiễm chéo và tạo ra chủng vi khuẩn kháng thuốc.
Đối với trường học. Khi có trẻ đau mắt cần cho nghỉ học cách ly tại nhà, tránh lây lan từ 3-5 ngày. Tăng cường công tác vệ sinh, tạo sự thông thoáng trong phòng học, phòng ăn, phòng sinh hoạt tập thể trong mùa dịch. Hướng dẫn trẻ thường xuyên rửa tay và không dụi tay bẩn lên mắt. Đối với các trường nội trú, bán trú không cho học sinh dùng chung đồ dùng cá nhân và ngủ chung giường trong mùa dịch đau mắt. Tăng cường dinh dưỡng để tăng sức đề kháng cho học sinh trong mùa dịch, nhất là các loại nước trái cây chứa vitamin C. Các cô giáo, cô bảo mẫu phải lưu ý rửa tay thường xuyên và đeo khẩu trang mỗi khi chăm sóc cho từng trẻ. Nếu cô giáo bị đau mắt cũng phải nghỉ cách ly ít nhất 3-5 ngày tránh lây cho học sinh khác./
